Als er nou één sector is die onder het vergrootglas ligt, dat is het de bancaire sector wel. De crisis van 2008 eigenlijk had moeten leiden tot een heroriëntatie op het bestaansrecht en de ontstaansgeschiedenis van banken, maar steeds vaker hoor ik teleurgestelde geluiden van klanten, medewerkers en andere stakeholders.
Natuurlijk is er veel gebeurd en is in de achterliggende jaren flink aan de boom geschud. Maar doen banken het nu écht anders? Merken we nu echt iets van al die grote reorganisaties? Ervaren we al echt ander gedrag van onze bankiers?
Opmerkelijk is dat binnen de meeste bancaire organisaties wél het besef leeft dat veranderen niet alleen gaat over structuren en systemen, maar vooral over gedrag. En hoewel sturen op gedrag niet makkelijk is, is het ook zeker niet onmogelijk, sterker nog ik geloof dat met de kennis van nu duurzame gedragsverandering haalbaar is. (1)
Bij mijn klanten ervaar ik dagelijks de oprechte wens om mee te bouwen aan die gezondere bancaire sector. Op individueel niveau is er voldoende ambitie en veel energie om in beweging te komen, maar op de een of andere manier houdt het systeem deze ambities gevangen.
In mijn gesprekken over de invulling van management- en directiefuncties bij banken stel ik steevast de vraag in hoeverre een kandidaat van buiten de sector bij zou kunnen dragen aan die transitie naar een gezondere bank. Immers, nieuw gedrag kan je je zittende directeuren en managers wel aanleren, maar te midden van een grote organisatieverandering is het benoemen van mensen met een andere achtergrond en uit een andere wereld natuurlijk de uitgelezen kans om de gewenste beweging kracht bij te zetten. Een directeur met veel ervaring in de retail-sector kan voor een bank mogelijk heel veel bijdragen aan het ontwikkelen van nieuwe bedieningsconcepten. Iemand uit de hospitality-sector zou zomaar van grote betekenis kunnen zijn voor de nieuwe positionering van een private bank.
Dit soort benoemingen vraagt wel om de nodige lef. Wanneer je organisatie in de spotlights staat en alle blikken op je gericht zijn, stel je je wel héél kwetsbaar op als je op topposities voor de “spannende” kandidaat gaat. En in sommige gevallen is een benoeming van iemand die het vak kent ook echt nodig en verstandig.
Maar zouden we niet eens wat vaker iets nieuws moeten proberen?
Veel van mijn klanten ervaren dagelijks deze spagaat. Enerzijds de druk om in control te zijn en te voldoen aan alle regels en richtlijnen en anderzijds de droom om een echt vernieuwende bank te worden. Bij een van mijn grootste klanten heb ik directeuren zien vertrekken omdat ze de opdracht te paradoxaal vonden; een signaal aan de hoofddirectie lijkt mij.
Een paar weken geleden was ik met een groep van tien mensen uit zeven verschillende landen een lang weekend in een vakantiehuisje in Noorwegen. Twee meter sneeuw, strenge vorst op 110 vierkante meter met een houtkachel en wat stapelbedden. We kennen elkaar van onze periode op Atlantic College in Wales waar we in de jaren 80 samen 2 jaar doorbrachten. En hoewel alle aanwezigen een Europees perspectief meebrachten voelde ik ook weer de kracht van diversiteit in de gesprekken over oorlog, werk, gezin en leven. Er werden perspectieven ingebracht die ik mijn vertrouwde omgeving niet veel hoor. In dat hutje in Noorwegen werd mij weer duidelijk hoezeer verrijkend die verschillende invalshoeken zijn.
Die ervaring bevestigde mij in mijn overtuiging dat om echte verandering te bewerkstelligen meer lef nodig is bij de benoeming van leiders op topniveau. Het verbinden van verschillende werelden is volgens mij de sleutel naar een gezondere een duurzamere sector.
(1) Gedragsverandering is overigens, als het om de bancaire sector gaat, niet alleen gewenst bij de banken zelf, maar ook bij ons als consumenten. Ik ben fel gekant tegen de opvatting dat ‘de banken’ er een zootje van gemaakt hebben. Ook wij als consument hebben maar al te gretig meegedaan in het grote graaien; geld met geld verdienen was een tijd lang de norm en meer lenen dan je huis waard was idem. En dat we dat met zijn allen hebben laten gebeuren is niet alleen de banken toe te rekenen. Dat er kwetsbare groepen zijn die niet voldoende in bescherming zijn genomen tegen absurde kredieten en andere financierings- en verzekeringsvormen is ook waar, daar is de sector ook zeker iets aan te rekenen. Maar ook consumentenorganisaties, de overheid en andere maatschappelijke organisaties stonden erbij en keken ernaar.