Vanochtend kwam op de radio het nummer “Ze zeggen” van De Dijk voorbij waarin ik Huub van der Lubbe hoorde zingen:
‘ woorden zijn een zeldzaam iets
wie teveel zegt
zegt niets’
Toen ik een tijdje terug al een blog wilde schrijven over de verarming van de Nederlandse taal, kwam ik erachter dat mijn zorg daarover al door veel anderen op papier gezet was. Maar sindsdien ben ik gaan nadenken waarom deze verarming mij zoveel zorgen baart en ook in toenemende mate ergert.
Om kort te gaan: ik denk dat we door de verloedering van onze taal afstevenen op een enorme verschraling van onze samenleving.
In het zakelijke leven valt op dat veel mensen niet alleen steeds meer vluchten in vaag oppervlakkig managementjargon (zoals op geniale manier beschreven door Japke D. Bouma In haar column in NRC), maar ook dat zij steeds vaker allerhande Engelstalige kreten gebruiken zonder de exacte betekenis ervan te begrijpen, of misschien wel omdat dat interessanter of belangrijker klinkt. Onderhand is het gemeengoed om “een call te hebben met de CIO omdat Finance de output van de review gechallenged heeft en de board de salesteams wil benchmarken in het kader van het incentive-programme zoals dat verwoord is de mission-statement” Kan dat niet gewoon in het Nederlands? En snapt nu iedereen wat er bedoeld werd?
Ik geloof er geen reet van!
Maar niet alleen in de zakelijke omgeving hoor ik te vaak ronkend jargon. Kijk maar eens naar tv-programma’s waar kandidaten geen liedje zingen mijn performance doen on stage, verslaggevers ineens reporters heten en we ons uitputten in vaag geformuleerde algemeenheden om maar iets te zeggen te hebben. Hoe vul je anders 24 uur zendtijd op tientallen TV-kanalen?
Maar achter al die ergernis zit ook een oprechte zorg verstopt.
Wanneer we niet langer in staat zijn om in precieze bewoordingen te formuleren wat we denken, vinden en voelen, heeft dat invloed op alles wat in ons dagelijks leven doen. Wanneer we niet langer exact kunnen uitleggen wat we van elkaar verlangen en hoe we naar zaken kijken, zullen we steeds minder in staat zijn om echte verbindingen aan te gaan.
Een prachtig voorbeeld is de hele duurzaamheids-hype. Iedereen is het met elkaar eens dat in organisaties duurzaamheid hoog op de agenda moest komen te staan. Maar wat veelal vergeten werd, was om met elkaar eerst heel precies te verkennen wat het begrip duurzaamheid nu inhield. Vanuit het perspectief van de organisatie, de individu, de overheid en ga zo maar door. Hetzelfde geldt overigens voor diversiteit, of “inclusion”,ook zo’n jeukwoord waar iedereen ineens iets van vindt of van meent te moeten vinden. En we zeggen allemaal “ja!” zonder eerst goed met elkaar te verkennen wat dat begrip nu precies inhoudt.
(Dat in discussies over dit soort thema’s heel veel misgaat op procesniveau is natuurlijk ook een gegeven: we willen te snel een mening hebben onder druk van allerhande zelfopgelegde streefdata en doelstellingen ten koste van zorgvuldigheid en dus soms zal het gebrek aan overeenstemming ook vast voortkomen uit andere zaken dan exacte formuleren, dat ligt voor de hand. Even rustig beschouwen en nadenken zit er dan niet meer in, laat staan het precies verwoorden van een weloverwogen standpunt.)
Verbindingen die gebouwd zijn op misverstanden, niet goed uitgesproken verwachtingen en zonder heldere verkenning van intenties en overtuigingen zijn gedoemd te mislukken. En dat gaat te vaak mis op vage, nietszeggende kretologie die niemand écht snapt, maar wel lekker bekt en heel sexy en modern klinkt.
Het zal je niet ontgaan zijn dat er veel initiatieven zijn ontplooid om leerlingen op middelbare scholen aan te moedigen om “exact” te kiezen. Daarbij wordt gedoeld op vakken als wis- natuur- en scheikunde en andere technische vakken. “De samenleving heeft goed opgeleide technici nodig om op termijn de concurrentiepositie van de BV-Nederland te behouden!” is dan een veel gehoord argument en daar is wat voor te zeggen.
Het vermogen om precies te kunnen formuleren en het met nuance weten te communiceren over deze vakgebieden is volgens mij ook van minstens even groot belang: met alle inhoudelijke kennis over techniek, financiën, wetenschap en ICT kunnen we alleen dan voortgang boeken, als we ook op heldere en eenduidige manier kunnen praten met elkaar.
Huub heeft wat mij betreft een goed punt. Woorden zijn een zeldzaam iets. Zeg liever met minder woorden iets wat ergens aan raakt. Kies Exact…!